Dzięki wspaniałomyślności Autora, który ofiarował nam swoją książkę, w zasobach naszej biblioteki pojawiła się nowa pozycja.
Opisem książki niech będzie przedmowa do niej napisana przez dr Antoniego Lenkiewicza.
Józef Poteraj jest autorem kilkudziesięciu artykułów prasowych o polskich tradycjach niepodległościowych i szeroko rozumianym patriotyzmie. W literaturze wspomnieniowej również nie jest debiutantem. „Moje zmagania z UB” (207 stron) to jedna z najlepszych książek o konspiracjach młodzieżowych w latach pięćdziesiątych XX wieku.
Druga książka Poteraja „…a to moja Polska właśnie”, którą otrzymałem w formie wydruku komputerowego, stanowi uzupełnienie wspomnień Autora i obejmuje jego wczesne dzieciństwo od wybuchu II wojny światowej w 1939 r. do końca lat czterdziestych, gdy jako licealista został aresztowany w Ostrołęce.
W obu książkach Józef Poteraj jest wierny tym wskazaniom na temat historii, które w swojej twórczości przedstawiał Józef Piłsudski. Na IV Zjeździe Legionów w Warszawie 9 sierpnia 1925 r. Marszałek mówił między innymi: „Granica fałszu, fabrykowanego w Polsce, jest niesłychana. (…) Pracujcie nad prawdą historii sami, bo to, co historyk znajdzie, będą referaty, atramenty, no i brudy. (…) Lecz strzeżcie się, laguny, i piszcie swoje dokumenty!” W sensie przenośnym współcześnie lagunami są ci, którzy w czasie II wojny światowej bohatersko walczyli w obronie polskiej niepodległości, a po jej niefortunnym dla Polski zakończeniu w obronie prawdy i godności.
To o nich pisał Józef Poteraj w książce „Moje zmagania z UB”, a obecnie wraca pamięcią do lat swojego dzieciństwa.
Z moralną i patriotyczną kondycją ludzką jest zawsze tak, że nie wyrasta ona i nie kwitnie na betonie, lecz musi być zakorzeniona w domu rodzinnym i w doświadczeniach pierwszych lat życia, kształtujących osobowość.
Autor rozpoczyna swoją nową książkę słowami: „Urodziłem się na mazowieckiej ziemi w Trzaskach, wśród dzikich kniei i moczarów, gdzie śpiew czajek, kulików i derkaczy tulił mnie do snu, a echo porannego dzwonu kościelnego, pamiętającego czasy krzyżackie, budziło mnie rannym świtem ze snu”. Przytoczony wyżej fragment dobrze wyraża nieujawnione dotąd literackie możliwości Józefa Poteraja, którego talent stanowi o wartości jego wspomnień.
Istotnym walorem książki jest umiłowanie Ziemi Łomżyńskiej, której piękna nie były w stanie przesłonić największe okrucieństwa wojny, okupacji sowieckiej, a później niemieckiej. „Raj dzieciństwa, który zawsze zostaje” wywarł ogromny wpływ na osobowość Autora i jego twórczość.
Wspominając sytuację Polaków na okupowanej przez Sowietów Ziemi Łomżyńskiej, napisał między innymi: „W różny sposób ratowaliśmy polskość. Ostoją jednak pozostawał zawsze dom, a w nim najczęściej matka. To ona w moim przypadku albo mówiła z pamięci, albo śpiewała wiersze patriotyczne podczas przędzenia lnu”.
Wojna niemiecko-sowiecka stała się ważnym wydarzeniem. „Pod wieczór pamiętnej niedzieli 22 czerwca, a był to dzień od rana ciepły, pełen słońca, wjechali do wsi na motocyklach Niemcy. Wyglądali groźnie, pełni szwabskiej buty, ale my widzieliśmy ich jako wybawicieli z piekła radzieckiej niewoli” – napisał Autor.
Szczególnym dramatem pod okupacją niemiecką stała się sytuacja Żydów. „Część Żydów z naszych terenów nie poszła ze swoimi do getta. Skryła się na bagnach i niedostępnych dla obcych moczarach, pod osłoną gęstych krzewów, tzw. krzewiny. Wielu mieszkańców pomagało im na tym grzęzawisku ulokować się, stworzyć im jako takie warunki do życia, szczególnie porą zimową”.
Polacy na Ziemi Łomżyńskiej, tak jak na pozostałych terenach, nie skapitulowali ani przed okupantami sowieckimi, ani przed niemieckimi. Autor oczami dziecka widział i wiedział, że trwa nierówna walka, aresztowania, wpadki w czasie tajnego nauczania i pozostało to w jego świadomości jako bardzo silne przeżycie. Wiara w zwycięstwo była jednak powszechna i niezłomna. Zwycięstwo to przyszło, ale okazało się inne od nadziei.
W swoich wspomnieniach Autor opisał, jak wyglądało życie na Ziemi Łomżyńskiej po ofensywie styczniowej 1945 r. Książka ta jest cennym źródłem wiedzy o przeżyciach wojennych, a następnie o powstaniu i utrwalaniu władzy ludowej.
